Yoğun stres, uykusuzluk ya da dikkat eksikliği gibi nedenlerle ortaya çıkan unutkanlık, eğer günlük yaşamı aksatacak boyuta geliyorsa ihmal edilmemeli. Uzmanlar, bazı unutkanlıkların basit nedenlere bağlı olabileceği gibi, nörolojik bir tablonun da habercisi olabileceğine dikkat çekiyor.
Her Unutkanlık Masum Değil: Belirti Gibi Davranan Davranışlar
Zaman zaman herkes anahtarını evde unutabilir, randevuları karıştırabilir ya da market alışverişinden eksik dönebilir. Ancak bu durumlar sıklaştığında ve günlük işlevselliği bozmaya başladığında uzmanlar “kırmızı bayrak” uyarısında bulunuyor. Özellikle aşağıdaki durumlar gözleniyorsa bir uzmana başvurulması öneriliyor:
- Aynı soruyu veya bilgiyi kısa aralıklarla tekrar tekrar sorma
- Randevu, isim, yer hatırlamada zorlanma
- Evde ya da dışarıda yön bulma güçlüğü
- Günlük işleri planlamada ve tamamlamada belirgin zorlanma
- Tanıdık yüzleri karıştırma ya da hatırlamama
- Eşyaları sık sık kaybetme ve alışılmadık yerlere koyma
Hafıza Sorunlarının Nedenleri Neler Olabilir?
Unutkanlık, tek bir sebebe bağlı gelişmeyebilir. Hem fizyolojik hem de psikolojik birçok faktör bu durumu tetikleyebilir:
- Stres ve anksiyete: Yoğun baskı altında çalışan kişilerde kısa süreli dikkat dağınıklığı görülmesi olağandır.
- Yetersiz uyku: Uyku sırasında beyin, bilgileri pekiştirir. Kalitesiz uyku, hafıza zayıflığına neden olabilir.
- Vitamin eksiklikleri: Özellikle B12, D vitamini ve folik asit eksikliği, unutkanlıkta sık rastlanan biyokimyasal nedenlerdir.
- Depresyon: Duygusal durumlar, bilişsel işlevleri doğrudan etkileyebilir.
- Tiroit hastalıkları: Hipotiroidi gibi hormon bozuklukları zihinsel bulanıklık yaratabilir.
- Nörolojik rahatsızlıklar: Alzheimer, demans ve Parkinson hastalıklarında erken belirti olarak unutkanlık görülebilir.
Ne Zaman Uzman Desteği Alınmalı?
Unutkanlıkların bireyin sosyal ilişkilerini, iş yaşamını ya da temel günlük görevlerini sekteye uğratmaya başlaması durumunda nöroloji, psikiyatri ya da geriatri uzmanlarına başvurulmalıdır. Gerekli görüldüğünde bilişsel testler, kan analizleri ya da beyin görüntüleme yöntemleriyle detaylı değerlendirme yapılır.
Uzmanlar, erken teşhisin özellikle Alzheimer ve diğer demans türlerinde hastalığın ilerlemesini yavaşlatan tedavi süreçlerinin etkinliğini artırdığını belirtiyor.
Beyin Sağlığı İçin Günlük Hayatta Alınabilecek Önlemler
Unutkanlıkla mücadelede yaşam tarzı değişiklikleri önemlidir. Beyin sağlığını korumak ve bilişsel performansı artırmak için şu öneriler dikkat çekiyor:
- Düzenli uyku (günde 7-8 saat)
- Omega-3 açısından zengin beslenme
- Bol su tüketimi
- Zihinsel egzersizler (bulmaca çözmek, yeni bir dil öğrenmek)
- Fiziksel aktivite (yürüyüş, yoga, dans gibi düzenli hareket)
- Sosyal iletişimden kopmamak, yalnız kalmamak
- Günlük işleri ve tarihleri not almak veya dijital hatırlatıcılar kullanmak
Toplumda Göz Ardı Edilen Bir Sorun: “Yaşlılıkta Normal” Algısı
Türkiye’de ileri yaş grubunda unutkanlık sıklıkla “yaşlılık belirtisi” olarak görülüp göz ardı ediliyor. Oysa 60 yaş üzeri bireylerde bile yoğun unutkanlık patolojik bir sürecin işareti olabilir. Bu nedenle yaş ne olursa olsun, unutkanlık kişinin işlevselliğini etkiliyorsa ciddiye alınmalı.
Dilersen bu yapıda “erken Alzheimer belirtileri”, “unutkanlıkla mücadelede beslenme önerileri” ya da “bilişsel sağlığı korumaya yönelik günlük alışkanlıklar” başlıklarında içerikler de oluşturabilirim. Yeni bir başlıkla devam etmek ister misin?
