Kalpten çıkan en büyük atardamar olan aortta meydana gelen yırtılma, ani ölüme yol açabilen ciddi bir sağlık sorunudur. Belirtileri genellikle kalp kriziyle karıştırılan aort yırtılması hakkında bilinmesi gerekenleri derledik.
Aort Yırtılması: Hayati Risk Taşıyan Sessiz Tehlike
Tıpta “aort diseksiyonu” olarak bilinen aort yırtılması, kalpten çıkan ana atardamarın (aort) iç duvarının yırtılmasıyla başlayan, acil müdahale gerektiren ve çoğu zaman ölümcül sonuçlara yol açabilen ciddi bir sağlık sorunudur. Bu durum, yırtılma sonrası damar duvarı katmanlarının birbirinden ayrılmasıyla meydana gelir ve hızlı ilerler.
Aort Nedir ve Neden Yırtılır?
Aort, kalpten çıkan ve tüm vücuda oksijenli kanı taşıyan en büyük atardamardır. Bu damarda oluşan bir yırtık, kanın damar duvarı katmanları arasına sızmasına neden olur. Sızan kan, damar yapısını bozar ve hayati organlara giden kan akışını engelleyerek ölümcül komplikasyonlara yol açabilir.
Yırtılma, genellikle damarın iç tabakasında başlar ve kısa sürede tüm aortu etkisi altına alabilir.
Aort Yırtılmasının Başlıca Nedenleri
- Hipertansiyon (yüksek tansiyon): Aort duvarına baskı yaparak zamanla zayıflamasına neden olur.
- Genetik hastalıklar: Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu gibi bağ dokusu hastalıkları damar yapısını etkiler.
- Ateroskleroz (damar sertliği): Damar çeperlerinin esnekliğini kaybetmesine yol açar.
- Travmalar: Trafik kazaları veya göğüs bölgesine alınan darbeler.
- Aort anevrizması: Aortun genişleyerek zayıflaması sonucu yırtılma riski artar.
- Sigara kullanımı: Damar sağlığını olumsuz etkileyerek diseksiyon riskini yükseltir.
Belirtileri Kalp Kriziyle Karıştırılabiliyor
Aort yırtılmasının belirtileri aniden başlar ve hızlı şekilde şiddetlenir. Ne yazık ki bu belirtiler sıklıkla kalp kriziyle karıştırılır. İşte dikkat edilmesi gereken belirtiler:
- Göğüs kemiği arkasında veya sırta yayılan şiddetli yırtıcı ağrı
- Nefes darlığı
- Terleme ve bayılma hissi
- Ani tansiyon düşüşü
- Nabız farklılıkları (sağ ve sol kolda nabzın farklı hissedilmesi)
- Felç benzeri belirtiler (konuşma bozukluğu, görme kaybı)
- Bilinç kaybı
Bu belirtilerden biri ya da birkaçı görüldüğünde acil tıbbi müdahale gereklidir.
Tanı ve Tedavi Süreci
Aort yırtılması şüphesiyle hastaneye başvuran kişilere genellikle BT anjiyografi ya da MR anjiyografi gibi görüntüleme testleri yapılır. Tanı hızlı bir şekilde konulmalı, zaman kaybedilmeden müdahale edilmelidir.
Tedavi yöntemleri:
- Acil cerrahi müdahale: Aortun yırtılan bölgesi onarılır ya da yapay damarlarla değiştirilir.
- Endovasküler stent uygulaması: Yırtık bölgeye stent yerleştirilerek damar içi kan akışı düzenlenir (bazı vakalarda tercih edilir).
- Yoğun bakım izlem: Tansiyon ve nabız kontrolüyle ilerleme engellenmeye çalışılır.
Risk Grubundakiler Dikkatli Olmalı
Aort yırtılması her yaşta görülebilir ancak bazı gruplarda risk daha yüksektir:
- 60 yaş üstü bireyler
- Uzun süredir yüksek tansiyon hastası olanlar
- Ailesinde anevrizma veya diseksiyon öyküsü bulunanlar
- Marfan sendromu gibi genetik hastalık taşıyanlar
- Sigara ve alkol tüketimi yüksek olanlar
Bu kişilerin düzenli kalp-damar kontrollerinden geçmeleri hayati önem taşır.
Korunma Yolları ve Uzman Önerileri
Aort yırtılmasından korunmak tamamen mümkün olmasa da, riskleri en aza indirmek için uzmanlar şu önerilerde bulunuyor:
- Tansiyonun düzenli kontrol altında tutulması
- Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz
- Sigara ve alkolün bırakılması
- Genetik yatkınlık varsa kardiyoloji takibi
- Aort anevrizması şüphesinde düzenli görüntüleme kontrolleri
